Sağlıklı genler uzun yaşam nedenidir. Ancak uzun yaşam üzerinde genlerimizin %30 civarında etkili olduğu, %70 ise yaşam tarzı ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.
Uzun yaşayan kişiler üzerinde ortak bazı çalışmalar yapılmıştır :
100 yaşını geçen her 4 kişiden 3 ünün kadın olduğu görülmüştür. Bu kişilerin ortak özelliği hayatlarının ilk dönemlerini köylerde veya kasabalarda geçirmiş olmalarıdır. Yine bu kişiler ailelerinin ilk kız çocukları veya ilk erkek çocuklarıdır. Araştırmalara göre ilk kız çocuklarının, diğer kardeşlerine göre uzun yaşama şansı 3 kat, ilk erkek çocuklarının diğer kardeşlerine nazaran daha uzun yaşama şansı ise 2 kat daha fazladır. Aile büyüklerinin (büyükanne, büyükbaba ) uzun yaşaması, genetik nedenler sağlıklı yaşlanma açısından önemlidir. Evli olmak, çocuk yetiştirmek, anne ve babanın fiziksel ve ruhsal olarak aktif olmasına neden olduğu için, yine sağlıklı yaşlanmayı sağlamakta olduğu düşünülmektedir. İyimser olmak, stresten uzak olmak, güçlü aile bağları, sağlıklı yaşlanan kişilerin ortak özelliğidir.
En uzun yaşayan insanların sırrını anlamak için dünya üzerinde uzun yaşayan bölgelere bakalım;
Japonya’nın Okinawa halkı, 100 yaşına kadar yaşayabilen insan sayısının en çok olduğu topluluktur. Peki bu insanlar ne yiyip, ne içiyorlar? nasıl yaşıyorlar? bir göz atalım isterseniz!
Bu insanların fiziksel ve zihinsel aktivitelerinin oldukça yüksek olduğu ve az yemek yedikleri gözlemlenmiş. Okinawalılar sıklıkla tatlı patates, fasulye, yeşil çay, balık, deniz yosunu ve özellikle doğal fermente ürünler tüketiyor ve yemeklerden %80 oranında tokluk hissi ile kalkıyorlar. Emeklilik kavramı olmayıp sürekli çalışıyorlar. Spor salonu kullanmayan, egzersizleri açık havada yürüyüş, odun kesmek, balık tutmak, zeytin toplamak vs. olan Okinawalılar ortalama günde yaklaşık 8-10 km yol yürüyorlar. Evlilik oranları çok yüksek ve geleneksel aile tipi ile yaşama tutunuyorlar. Yani büyükanne, büyük baba, torunlar, çocuklar hep birlikte yaşıyorlar. Hayata bakış açıları; yaşam amacına sahip olmak, inançlı olmak şeklindedir.
Dünya üzerinde Okinawa’dan başka 2. Sırada İtalya Sardinia ve 3.sırada Costa Rika Nicoya yarımadası ve Ülkemize 50 km uzaklıkta bulunan Yunanistan İkaria adası yine en uzun yaşayan insan toplulukları barındırmaktadır. Bu bölgelerde de yaşam standartları, Okinawalılar’a oldukça benzemektedir.Yunanistan İkaria Adası şifalı suları olan bir merkezdir. Yaş ortalaması 92 dir. İkaria halkında, sağlıklı yaşlanma ve uzun yaşama hakimdir. Akdeniz tipi beslenme, özellikle zeytinyağı, balık tüketimi, taze meyve sebzelerin çiğ yenilmesi ve70-80 çeşit yabani otlardan oluşmuş yemek kültürü vardır. Keçi sütü kullanımı yaygındır. Spor salonu yoktur ama, sürekli hareket halinde günlük işleri yaparlar. Öğlenleri kısa uyku saatleri olan İkarialılar, stres ve hızlı yaşamdan uzaktır.
Yine uzun yaşayan bölgelerden biri Kaliforniya’nın Loma Linda kasabası sakinleridir. Loma Linda halkıda nadir kırmızı et tüketen, az ve sık beslenme tipini seçmiş bir topluluk olma özelliğindedir. Burada önemli bir farklılık fındık, fıstık gibi kuruyemişlerin sıklıkla tüketilmesidir. Ayrıca bu kasaba halkıda inançlarına oldukça bağlı ve geleneksel olarak yaşamaktadır.
Dr.Seran ÜNLÜER